Ouzhpenn ar Vretoned a zo

Pevarzek yezh zo bet anveet en ur mod ofisiel gant gouarnamant an Dagestañ. Met kalz muioc'h a yezhoù a c'haller klevet eno memestra : war-dro tregont langaj zo bet kontet ! E-touesk ar re-se 'vez kavet unan iskis a-walc'h : an artchi.

E Madagaskar 'vez safaret ur yezh ostronezianeg, evel en inizi Filipin, en Indonezi, e Taïwan pe c'hoazh er mor-bras Pasifik. Ha betek-henn, an etnologourien soñje dezho 'oa ar Valgached bugale vihan ar pobloù ostrenezian a oa en em gavet e Madagaskar gwechall. Met n'eo ket ken simpl ha se hag ur bern traoù zo bet kavet n'eus ket pell zo, gant ar projed MAGE.

N'ouzer ket c'hoazh 'blam da betra eo kouezet sivilisasion ar bobl maya. Met n'eus ket pell zo 'zo bet kavet merkur e-barzh o c'hêrioù kozh, kalz merkur. Ha ma vefent bet en em ampoazonet gant an dra-se ?

N'eus ket pell zo 'zo bet embannet ul levrig bihan gant Survival International : Guide pour décoloniser le langage de la conservation e anv. Ul levr da ziskouezh deomp pegen kreñv eo c'hoazh spered ar c'holonizasion e-barzh ar mod 'vez protejet an natur er broioù paour.

"Schibboleth" a vez graet deus ar c'homzennoù ne vênt ket lâret mat sañset 'met gant re ar vro. An dra-se c'hall bezañ implijet a-wechoù evit anveout estrañjourien a teufe da spiañ, evel 'vez graet en Ukren lakaomp !

E Stad ar Mizoram, en Indez, ar pep brasañ deus an dud zo kristen. Kavet 'vez un nebeut yuzevien ivez : "Bnei Menashe" a vez lâret deuzouto bremañ, pe "Shinlung" evel 'veze graet deuzouto gwechall. Met ar re-se n'int ket yuzev deus atô : dek-ha-tri-ugent vloaz 'zo 'oant c'hoazh protestañted !

Pa oa aet Champollion da Bariz da studiañ 'oa soñj dija da zichifrañ ar hieroglifoù. Dre voneur 'noa graet anaoudegezh eno gant ur manac'h a noa desket dezhañ ar mod da brechañ kopteg. Hag an dra-se 'neus servijet kalz dezhañ evit dont a-benn da zikodiñ ar hieroglifoù !

Ne chom ken daou-c'hant den a oar ar mod da safaret kusunda en Nepal. Ul langaj iskis a-walc'h eo : n'eus ket 'voiaen d'ober frasennoù negativel.

Herodot a vez lâret deuzoutañ alies istorian kentañ an Istor. "Tad an Istor" eo bet leshañvet gant Cicero memes. Met muioc'h-muiañ 'vez sellet deuzoutañ bremañ evel "tad an añtropologiezh" ivez.

E miz-Even 2022 'oa bet ar re Vasaï o vanifestiñ e Loliondo, e norzh an Tanzani. Ar re-mañ o deus tamallet d'ar gouarnamant klask kas anezho kuit e-maez deus o douaroù, evit krouiñ parkoù naturel ha rezervoù loened evit da serten emired gallout dont da chaseal.