Ouzhpenn ar Vretoned a zo

Ur bern tud zo daoulagad moan dezho, en Azia hag e-lec'h all ivez ! Met o daoulagad n'int na moanoc'h na bihanoc'h evit ar re all ! Un tamm kroc'henn muioc'h o deus a-us d'al lagad : an epikañtus. Hag un tammig 'zo emañ an añtropologourien o klask goût penaos eo deuet war-wel.

Ar prezidant Jair Bolsonaro ne rae ket forzh deus an Amerindianed er Brasil. Keit-ha oa bet e penn ar gouarnamant 'noa graet netra evit difenn anezho. Ar c'hontrol-bev eo : evitañ 'oa dav kemer douaroù an Amerindianed evit pilañ ar gwez, sevel saout hag ober soja. Met ar prezidant nevez, Lula, n'eo ket memes-mod.

Brud fall 'neus ar svastika abaoe ar bloavezhioù 1930, goude ma oa bet choazet gant an Nazied ha lakaet anezhi war-c'horre o bannieloù. Met kalz koshoc'h eo ar simbol-se avat ! Unan deus ar re goshañ zo memes !

War-dro 661 milion a baotred koshoc'h evit pemzek vloaz zo sirkoñziset hervez an OMS. Al lod brasañ zo muzulman ha yuzev, met bez 'zo ur bern broioù all c'hoazh lec'h 'vez trodroc'het ar baotred, evel en Inizi Filipin, e serten broioù afrikan hag er Stadoù-Unanet !

An Ashkalied vefe war-dro 30 000 er Balkanioù, met al lod brasañ deuzouto zo 'chom er C'hosovo. N'ouzer ket kalz a dra deuzouto, n'int ket bet studiet kalz hag n'eus ket ken pell-se c'hoazh veze sellet deuzouto evel Tziganed e-giz ar re all.

"Rouantelezh Koush" a vez graet deus ar sivilizasion oa gwechall-gozh er Soudañ. Ken pinvidik oa ar Gouchited o doa savet kêrioù bras, tamploù ha piramidennoù, un tammig evel re an Ejipsianed. Met e-pad pell n'eo bet gwall intereset an arkeologourien gant ar rouantelezh. Betek ar brezel diwezhañ memes, lod a soñje dezho ne oa netra da studiañ eno ... peogwir oa du ar Gouchited !

Pa oa komañset an Europeaned da zaremprediñ ar pobloù amerindian, evit ober koñverz lakaomp, ne oant ket evit kompren anezho da zigentañ. Anvioù pe leshañvioù o doa roet dezho neuze ha lod deuzouto zo bet dalc'het goude-se.

J.R.R. Tolkien oa sod gant ar yezhoù. Goût a ouie un ugent yezh bennak, un dosen all 'neus krouet e-unan evit e levrioù ha lod deuzouto a c'haller safaret memes !

Kant gwech muioc'h a dud a oa o veviñ e Madagaskar er bloaz 1700 evit er bloaz 1000. An dra-se 'neus bet un efed war loened gouez an enezenn. Met n'eo ket ar chaseourien o deus graet ar muiañ a zrouk d'an natur eno !

Er bloaz 1951 'oa bet an istorour-etnologour Jean Malaurie oc'h ober un droiad er Groenland, tu-norzh, gant ar soñj mont d'en em gavout gant ur bobl inuit, ar re Inughuit. Met n'eo ket Inuited 'noa kavet a-benn 'oa arruet eno ... Soudarded amerikan 'ni oa !